Khi một cú va đập khiến não bị rung lắc tại khoảng trống giữa não và sọ não, hậu quả dẫn đến sẽ là chấn động não (concussion). Chấn động não là dạng chấn thương đầu phổ biến nhất. Chấn động não có thể xảy ra do tai nạn đâm xe, chấn thương trong thể thao, té ngã, đầu hoặc phần trên cơ thể bị va đập mạnh. Mặc dù hầu hết các trường hợp chấn động não chỉ gây choáng tạm thời và không để lại tổn thương lâu dài, nhưng nó vẫn có thể gây ra những vấn đề nghiêm trọng nếu không được điều trị kịp thời và hiệu quả.
Phần 1 của 3:
Xác định liệu nạn nhân có bị chấn động não hay không
Thương tổn nhìn thấy được ngoài da không phải lúc nào cũng là dấu hiệu chắc chắn cho thấy tình trạng chấn động não, vì một số vết thương nhẹ trên da đầu cũng có thể khiến chảy nhiều máu, trong khi đó một số tổn thương do va chạm mạnh khó nhìn thấy hơn lại có thể làm tổn hại não.
Các triệu chứng thực thể cần chú ý bao gồm các dấu hiệu gãy xương đáy sọ (basilar skull fracture). Bầm tím sau xương chũm (vùng bầm tím sưng lên sau nhiều ngày bị nứt xương sọ do máu rỉ vào vùng sau tai), bầm máu quanh ổ mắt và chảy mũi (rò dịch não tủy).
Bất tỉnh
Đau đầu dữ dội.
Nhạy cảm với ánh sáng.
Nhìn một hóa hai hoặc hình ảnh bị nhòe.
Nhìn thấy “đom đóm”, các đốm đen hoặc các hình ảnh bất thường khác
Mất khả năng phối hợp vận động và giữ thăng bằng
Chóng mặt
Tê bì, cảm giác như kim châm hoặc yếu sức ở chân hoặc tay
Buồn nôn và nôn.
Mất trí nhớ
Lú lẫn
Cáu kỉnh hoặc kích động một cách bất thường
Thờ ơ hoặc gặp khó khăn trong việc tập trung, suy nghĩ logic và ghi nhớ
Tâm trạng thất thường, bùng nổ cảm xúc không thích hợp hoặc khóc lóc
Buồn ngủ hoặc hôn mê
A – (Alert – tỉnh táo). Nạn nhân có tỉnh táo không? – Họ có nhìn vào bạn không? Họ có trả lời bạn không? Họ có phản ứng với các nhân tố kích thích bình thường của môi trường không?
V – (Voice – tiếng nói). Nạn nhân có phản ứng với tiếng nói không? Họ có phản ứng khi bạn nói chuyện với họ không, dù là phản ứng nhẹ và không hoàn toàn tỉnh táo? Nạn nhân có thể phản ứng với các yêu cầu bằng lời nói nhưng vẫn không tỉnh táo. Nếu họ phản ứng bằng cách hỏi lại “Hả?” khi bạn nói chuyện thì nghĩa là họ có phản ứng với tiếng nói, nhưng không phải đang trong trạng thái tỉnh táo.
P – (Pain – đau) Nạn nhân có phản ứng với sự đau đớn hoặc đụng chạm không? – Véo vào da nạn nhân xem họ có cử động hoặc mở mắt ra không. Một cách khác là kẹp hoặc chọc vào móng của họ. Cẩn thận với động tác này kẻo gây thêm tổn thương cho nạn nhân. Bạn chỉ đang cố gắng thử phản ứng cơ thể của họ.
U – (Unresponsive – không phản ứng). Có phải nạn nhân không phản ứng với bất cứ cách thử nào?
Phần 2 của 3:
Điều trị trường hợp chấn thương não nhẹ
Không chườm đá trực tiếp lên da mà nên gói đá trong mảnh vải hoặc túi nhựa. Nếu không có sẵn đá, bạn có thể dùng túi rau củ đông lạnh.
Không ấn lên vết thương trên đầu vì áp lực mạnh có thể đẩy các mảnh xương vào não.
Hôm nay là ngày mấy?
Anh đang ở đâu?
Anh vừa gặp chuyện gì?
Tên anh là gì?
Anh cảm thấy thế nào?
Anh có thể nhắc lại theo tôi những từ sau không…?
Mỗi lần đánh thức nạn nhân, bạn hãy áp dụng phép thử ý thức AVPU như đã mô tả trên đây. Bạn cần theo dõi tình trạng thể chất và nhận thức của nạn nhân nếu có các triệu chứng xuất hiện sau đó hoặc trở nặng.
Nếu nạn nhân không phản ứng khi được đánh thức, bạn cần chăm sóc họ như bệnh nhân bất tỉnh.
Việc vận động quá sớm sẽ làm tăng rủi ro tái chấn động não và các vấn đề mất trí nhớ lâu dài.
Quả bơ
Việt quất
Dầu dừa
Các loại quả hạch và hạt
Cá hồi
Bơ, phô mai và trứng
Mật ong
Mọi loại rau và hoa quả mà bạn thích
Phần 3 của 3:
Điều trị trường hợp chấn động não nghiêm trọng
Nếu nạn nhân bất tỉnh hoặc nếu bạn không biết chắc về mức độ tổn thương, hãy gọi cấp cứu. Việc chở một người bị chấn thương đầu đi bệnh viện đòi hỏi phải di chuyển nạn nhân, và điều này không nên làm cho đến khi đầu của nạn nhân được ổn định. Việc di chuyển có thể gây tử vong cho bệnh nhân.
Tốt nhất là nạn nhân cần được kiểm tra tại phòng cấp cứu nếu họ bị bất tỉnh hoặc mất trí nhớ nghiêm trọng. Bác sĩ có thể yêu cầu chụp cắt lớp vi tính (CT scan) để đánh giá tình trạng sưng hoặc chảy máu và chẩn đoán chấn động não. Tên gọi khác của chấn động não là chấn thương sọ não nhẹ.
Bất tỉnh, dù chỉ trong thời gian ngắn
Có các đợt mất trí nhớ
Cảm thấy choáng váng hoặc lú lẫn
Đau đầu dữ dội
Nôn nhiều lần
Co giật
Nếu phải di chuyển nạn nhân, bạn cần thật thận trọng. Đảm bảo đầu và lưng nạn nhân càng ít di chuyển càng tốt.
Bác sĩ có thể chỉ định thực hiện một số xét nghiệm hình ảnh, bao gồm chụp cộng hưởng từ (MRI), chụp cắt lớp vi tính (CT scan) hoặc đo điện não đồ (EEG). Bác sĩ cũng có thể tiến hành xét nghiệm thần kinh, theo đó đánh giá thị lực, thính lực, phản xạ và phối hợp. Một xét nghiệm khác cũng có thể được chỉ định là xét nghiệm về nhận thức, bao gồm việc kiểm tra về trí nhớ, sự tập trung và khả năng nhớ lại.
Không nên chơi thể thao lại ngay trong ngày bị chấn động não. Các vận động viên không nên chơi lại cho đến khi không còn triệu chứng nào và không còn phải dùng thuốc. Trẻ em và thanh thiếu niên cần có thêm biện pháp đề phòng.
Các biện pháp phòng ngừa bao gồm sử dụng mũ bảo hiểm khi chơi các môn thể thao như bóng bầu dục, bóng chày, khúc côn cầu trên băng, trượt tuyết trên núi và trượt ván trên tuyết.
Bài viết gốc: https://www.wikihow.vn/%C4%90i%E1%BB%81u-tr%E1%BB%8B-ch%E1%BA%A5n-%C4%91%E1%BB%99ng-n%C3%A3o