Hướng dẫn chi tiết Cách để Giảm độ pH trong đất

Trong hóa học, pH là chỉ số đo độ axit hoặc độ kiềm của một chất. Thang đo độ pH có phạm vi từ 0 đến 14; độ pH gần 0 là cực axit, độ pH gần 14 là cực kiềm, và độ pH 7 là trung tính tuyệt đối. Trong lĩnh vực làm vườn và trồng trọt, độ pH trong đất trồng cây có thể ảnh hưởng rất lớn đến sự khỏe mạnh và tăng trưởng của cây. Mặc dù hầu hết cây trồng đều chịu được độ pH trong khoảng 6,0-7,5, nhưng có một số loài cây sinh trưởng tốt nhất trong khoảng pH hẹp hơn, vì vậy người làm vườn nghiêm túc nên tìm hiểu những điều cơ bản trong việc kiểm soát độ pH. Bạn hãy đọc bước 1 dưới đây để bắt đầu học cách giảm độ pH trong đất.

Phần 1 của 3:

Tiến hành thử độ pH

Thử độ pH trong đất. Trước khi bổ sung bất cứ thứ gì để thay đổi độ pH trong đất, bạn luôn phải thử đất trước để biết mục tiêu giảm độ pH còn bao xa. Bạn có thể mua bộ thử ở trung tâm làm vườn hoặc đem mẫu đất đến văn phòng phát triển nông thôn ở địa phương để nhờ họ thử.

Đào 5 hốc đất nhỏ trong khu vực trồng cây. Độ pH trong đất vườn khá dễ xác định bằng bộ thử độ pH bán sẵn. Các bộ thử độ pH thường có bán ở các cửa hàng gia dụng hoặc cửa hàng cung cấp vật liệu làm vườn với giá khá rẻ. Để bắt đầu thử, bạn sẽ phải lấy mẫu đất ở nơi cần thử. Đào 5 hốc đất nhỏ (sâu khoảng 15-20 cm). Chọn các vị trí ngẫu nhiên trong khu đất; như vậy, bạn sẽ biết được độ pH “trung bình” của đất trong vườn. Không cần giữ lại số đất đào lên từ các hốc đó.

Lưu ý rằng các hướng dẫn trong phần này chỉ chung chung; bạn nên xem hướng dẫn cụ thể trong bộ thử pH.

Lấy mẫu đất trong từng hốc đất. Tiếp theo, bạn hãy dùng xẻng hoặc thuổng để xắn một “lát” đất trên thành của từng hốc đất. Lát đất này sẽ có hình trăng khuyết và dày khoảng 1,5 cm. Cố gắng lấy các mẫu đất với kích thước bằng nhau. Cho các mẫu đất vào chung một chiếc xô sạch và khô.

Lấy lượng đất trong từng mẫu đất sao cho tổng cộng đủ 1 lít hoặc hơn. Với hầu hết các phương pháp thử, lượng đất này là đủ nhiều.

Trộn đều đất trong xô và rải lên báo để hong khô. Phơi khô đất cho đến khi bạn không còn thấy độ ẩm.

Quan trọng là đất phải khô hoàn toàn trước khi tiến hành thử độ pH; độ ẩm có thể khiến kết quả thiếu chính xác.

Sử dụng bộ thử để xác định chính xác độ pH trong đất. Tùy vào từng loại dụng cụ thử, phương pháp thử có thể sẽ khác nhau. Đối với nhiều bộ thử thông dụng, bạn sẽ cho một lượng nhỏ đất vào ống thử, nhỏ vào ống vài giọt dung dịch, lắc đều và để cho hỗn hợp lắng xuống trong vài tiếng. Cuối cùng, màu của dung dịch sẽ thay đổi; bằng cách so sánh màu của dung dịch với màu trên biểu đồ của bộ thử, bạn có thể xác định được độ pH trong đất.

Có nhiều loại dụng cụ thử khác nhau, vì vậy bạn cần đọc hướng dẫn đi kèm với bộ thử. Ví dụ, một số dụng cụ thử độ pH điện tử kiểu mới có thể xác định độ pH trong đất gần như ngay lập tức qua một đầu dò kim loại. Bạn cũng có thể thu thập một mẫu đất và đem đến văn phòng phát triển nông thôn để được thử đất miễn phí.

Phần 2 của 3:

Dùng các phương pháp giảm độ pH

Bổ sung chất hữu cơ. Nhiều chất hữu cơ như phân trộn, phân chuồng và vật liệu phủ có tính axit (chẳng hạn như lá thông) có thể dần dần hạ thấp độ pH trong đất. Khi chất hữu cơ bị phân hủy, vi khuẩn và các vi sinh vật sinh sôi và ăn chất hữu cơ, tạo ra sản phẩm phụ có tính axit. Vì chất hữu cơ cần có thời gian phân hủy để thay đổi độ pH trong đất, lựa chọn này sẽ rất thích hợp cho các mục tiêu dài hạn nhưng không đem lại kết quả đáng kể trong thời gian ngắn. Nhiều người làm vườn chọn cách bổ sung chất hữu cơ vào đất hàng năm để có hiệu quả giảm nhẹ độ pH. Tuy nhiên, cách này sẽ không có tác dụng đối với đất sét nặng.

Chất hữu cơ cũng có thể đem lại lợi ích khác cho đất; rõ rệt nhất là cải thiện độ thoát nước và độ thoáng khí trong đất.

Bổ sung nhôm sunfat. Để nhanh chóng giảm độ pH, bạn không nên dựa vào các chất hữu cơ mục rữa chậm. Thay vào đó, bạn hãy dùng một trong nhiều chất phụ gia bổ sung axit có bán tại các cửa hàng vật liệu làm vườn. Trong số các chất phụ gia này, nhôm sunfat là một trong những lựa chọn có tác dụng nhanh nhất. Nhôm sulfat tạo độ axit trong đất ngay khi hòa tan, với mục đích làm vườn thì cách này có tác dụng tức thì. Vì vậy, nhôm sulfat là lựa chọn tuyệt vời để giảm độ pH trong đất cấp tốc.

Tùy vào độ pH ban đầu trong đất, lượng nhôm sulfat cần sử dụng có thể khác biệt đáng kể. Nói một cách chung nhất, với một khoảnh đất có diện tích khoảng 30 m2, bạn cần dùng 0,5 kg nhôm sulfat để giảm đi 1 độ trên thang đo độ pH (ví dụ như, từ 7 xuống 6, từ 6 xuống 5, v.v…). Tuy nhiên, việc sử dụng quá nhiều chất phụ gia có thể gây hại cho cây trồng, vì vậy bạn nên tham khảo các nguồn trên mạng (như tại đây) để biết thêm thông tin chính xác về cách sử dụng.

Không dùng nhôm sulfat trên diện rộng, vì điều này có thể dẫn đến sự tích tụ nhôm và độc tố nhôm trong đất.

Bổ sung lưu huỳnh. Một loại phụ gia hữu ích khác để giảm độ pH trong đất là lưu huỳnh thăng hoa. So với nhôm sulfat, lưu huỳnh thường rẻ hơn, mạnh hơn (về số lượng cần sử dụng) và có tác dụng chậm hơn. Lý do là vì lưu huỳnh cần được chuyển hóa bởi vi khuẩn trong đất để biến thành axit sulfuric, và quá trình này cần có thời gian. Tùy vào độ ẩm, số lượng vi khuẩn có trong đất và nhiệt độ, lưu huỳnh có thể mất đến vài tháng mới đem lại hiệu quả rõ rệt trong đất.

Như đã nói ở trên, so với nhôm sulfat, thông thường bạn chỉ cần sử dụng một lượng tương đối nhỏ lưu huỳnh thăng hoa nguyên chất là đủ để thay đổi độ pH tương đương. Nói chung, bạn sẽ cần khoảng 90 g lưu huỳnh để giảm 1 độ pH trên diện tích đất 30 m2. Bạn có thể tham khảo các nguồn trên mạng (như tại đây) để biết thêm thông tin chính xác về cách sử dụng.

Bổ sung u-rê bọc lưu huỳnh. Cũng như lưu huỳnh và nhôm sulfat, phụ gia đất chứa u-rê bọc lưu huỳnh có thể dần dần tăng độ axit trong đất (giảm độ pH). Với vai trò là chất phụ gia, u-rê có tác dụng khá nhanh, có hiệu quả ngay trong một hoặc hai tuần sau khi được bổ sung vào đất. U-rê bọc lưu huỳnh là một thành phần phổ biến trong nhiều loại phân bón, vì vậy nếu đang định bón phân cho cây trồng, có lẽ bạn không phải mất công tìm một loại phụ gia riêng mà chỉ cần chọn loại phân bón có chứa loại u-rê này.

Hàm lượng u-rê bọc lưu huỳnh trong các loại phân bón sẽ khác nhau tùy từng loại, vì vậy bạn cần đọc hướng dẫn đi kèm với loại phân bón mua về để xác định liều lượng thích hợp với nhu cầu của vườn nhà bạn.

U-rê bọc lưu huỳnh là loại phân bón tan chậm, có tác dụng bổ sung dinh dưỡng từ từ khi cây trồng có nhu cầu thay vì phân phối ngay một lần.

Bổ sung phụ gia có tính axit khác. Ngoài các phụ gia nói trên, còn nhiều chất khác có thể giảm độ pH trong đất. Nhiều chất trong số đó thường hiện diện trong các hỗn hợp phân bón, một số chất khác thì được bán ở dạng nguyên chất. Thời gian và số lượng phân bón cần thiết có thể rất khác nhau tùy từng loại, vì vậy bạn cần đọc thông tin trên bao bì hoặc tham khảo ý kiến của nhân viên có kinh nghiệm của cửa hàng cung cấp vật liệu làm vườn. Các chất phụ gia có thể giúp giảm độ pH trong đất bao gồm:

Diamoni photphat

Sắt sulfat

Than bùn

Nitrat amoni

Trồng các loại cây chịu được độ kiềm. Nếu đất có độ kiềm quá cao đối với các loại cây ưa axit, việc trồng các loài cây ưa đất kiềm có thể dần dần giảm độ pH của đất trong suốt vòng đời của cây. Khi cây mọc lên, trưởng thành và tàn lụi, chất hữu cơ trở về đất sẽ tạo điều kiện cho sự phát triển của vi khuẩn và dần dần giúp giảm độ pH trong đất (tương tự như việc bổ sung chất hữu cơ dưới dạng vật liệu phủ vườn hoặc phân bón). Nhìn chung, phương pháp này là một trong những cách chậm nhất để giảm độ pH trong đất, vì cây cần phải phát triển trước khi bắt đầu bổ sung chất hữu cơ vào đất. Một số cây chịu được kiềm có thể kể đến là:

Một số loài cây bụi thường xanh (như hoàng dương, tử đinh hương California)

Một số loài cây bụi rụng lá (như tử đinh hương, nhài cam, liên kiều)

Một số loài cây lâu năm (như pick, thiết khoái tử)

Phần 3 của 3:

Nhận diện các cây ưa đất có độ pH thấp

Giảm độ pH trong đất cho các cây bụi như đỗ quyên. Một số cây bụi có hoa như đỗ quyên cần sinh trưởng trên đất có độ axit tương đối. Những loài cây này thường có xuất xứ từ những vùng mưa nhiều, chẳng hạn như vùng Tây Bắc Thái Bình Dương thuộc Hoa Kỳ (mưa nhiều sẽ giảm độ pH trong đất). Với những loài cây bụi này, độ pH 4,5 – 5,5 là tối ưu, độ pH đến 6 cũng có thể chấp nhận được.

Giảm độ pH cho các loài hoa như thu hải đường và cẩm tú cầu. Nhiều loài hoa màu sắc rực rỡ, chẳng hạn như dã yên thảo và thu hải đường, sinh trưởng tốt nhất trong đất có tính axit. Đối với một số loài hoa này, việc thay đổi độ axit từ nhẹ đến rất cao có thể tạo ra sự thay đổi rõ rệt trong màu sắc của hoa. Ví dụ, hoa cẩm tú cầu khi trồng trên đất có độ pH khoảng 6,0 – 6,2 sẽ cho hoa màu hồng, và khi giảm độ pH xuống còn khoảng 5,2 – 5,5 thì cây sẽ cho hoa màu tím/xanh da trời.

Màu xanh da trời của hoa cẩm tú cầu trồng trên đất có độ pH thấp là do hóa chất nhôm trong đất mà có. Khi độ pH trong đất ở mức thấp, hoa cẩm tú cầu sẽ dễ hấp thụ nhôm trong đất hơn, và hiện tượng này biểu hiện ở màu sắc của cánh hoa.

Giảm độ pH trong đất cho các cây thường xanh. Nhiều loài cây thường xanh lá kim sinh trưởng trên đất có độ axit nhẹ. Ví dụ, cây vân sam, linh sam và thông đều sinh trưởng tốt trong đất có độ pH khoảng 5,5 – 6,0. Bên cạnh đó, lá của các loài cây này có thể bổ sung chất hữu cơ trung tính hoặc có tính kiềm, giúp giảm độ pH trong đất khi lá cây mục rữa.

Giảm độ pH trong đất cho một số loài cây quả mọng. Có lẽ loài cây ưa đất axit tiêu biểu nhất là cây việt quất. Chúng phát triển tốt trong đất có độ axit cao (độ pH 4 – 5 là lý tưởng). Tuy nhiên có nhiều loài cây quả mọng khác cũng ưa đất axit. Ví dụ, cây nam việt quất sinh trưởng tốt nhất với độ pH 4,2 – 5,0, trong khi cây lý gai, nho Hy Lạp và cây cơm cháy thường phát triển mạnh khi sống trong đất có độ pH khoảng 5,5 – 6,5.

Giảm độ pH xuống dưới độ trung tính một chút cho cây dương xỉ. Hầu hết các loài dương xỉ trồng trong vườn ưa đất có độ pH dưới 7; ngay cả những loài ưa đất kiềm cũng có thể chịu được đất có tính axit nhẹ. Ví dụ, cây đuôi chồn ưa độ pH khoảng 7 – 8 nhưng vẫn có thể sống trong đất có độ pH 6. Một số loài dương xỉ thậm chí còn có thể chịu được loại đất có độ pH thấp đến 4.

Tham khảo các nguồn hướng dẫn làm vườn để có danh sách đầy đủ các loài cây ưa axit. Số lượng loài cây có khả năng sống hoặc sinh trưởng tốt trong đất có độ pH thấp quá lớn nên không thể liệt kê trong bài viết này. Để có thêm thông tin, bạn nên tham khảo nguồn thông tin toàn diện về thực vật. Thông thường, bạn có thể tìm thấy các tài liệu này tại các cửa hàng cung cấp vật liệu làm vườn hoặc các hiệu sách chuyên môn, tuy nhiên nhiều tài liệu cũng có trên mạng. Ví dụ, trang chính thức của The Old Farmer’s Almanac có đăng bảng liệt kê độ pH thích hợp của nhiều loài cây (bạn có thể truy cập tại đây).

Một số hóa chất điều chỉnh đất có dạng xịt.

Điều quan trọng là không lạm dụng bất cứ loại hóa chất điều chỉnh đất nào, vì các hóa chất này có thể gây hiệu ứng ngược về lâu dài cho đất và môi trường.

Cây cối sống trên đất có độ pH không thích hợp sẽ không sinh trưởng tốt, bởi vì một số chất dinh dưỡng sẽ liên kết trong đất khiến cây không hấp thụ được.

Tác động của lưu huỳnh nguyên tố sẽ kéo dài qua nhiều mùa.

Lưu huỳnh nguyên tố thường sẽ có hiệu quả nhất khi được sử dụng trong những tháng mùa xuân, và rất khỏ sử dụng khi cây đã được trồng.

Độ pH trong đất ảnh hưởng đến mọi thứ, từ khả năng thoát nước đến độ xói mòn của đất.

Sử dụng phân trộn tự nhiên bất cứ khi nào có thể. Điều này sẽ có lợi cho cây trồng nhờ tác dụng bổ sung chất dinh dưỡng. Làm phân trộn là một cách tuyệt vời để tận dụng cỏ vụn và rác nhà bếp.

Lưu huỳnh nguyên tố và phân trộn tạo điều kiện cho các phản ứng sinh học diễn ra, trong khi nhôm sulfat và sắt sulfat tạo ra các phản ứng hóa học.

Việc dùng quá nhiều nhôm sulfat có thể gây nhiễm độc đất.

Nếu lỡ đổ u-rê, nhôm sulfat hoặc lưu huỳnh lên lá cây, bạn cần rửa sạch lá với nhiều nước sạch. Hóa chất đọng lại trên lá cây có thể làm “bỏng” lá và gây hại cho cây.