Có hai dạng hacker (người truy cập trái phép vào hệ thống thông tin) – những người thích phá vỡ mọi thứ để tạo nên một thế giới tốt đẹp hơn và những người thích gây rắc rối và làm tổn hại người khác. Dạng sau chính là những kẻ mà bạn phải đề phòng (dạng đầu chỉ cần ở bạn một cái nhìn cởi mở và phóng khoáng). Nếu lo lắng rằng máy tính hay các thiết bị điện tử có thể đã bị truy cập trái phép, bạn đừng nên xem nhẹ mối băn khoăn mang tính trực giác này và hãy hành động nhanh chóng. Hacker có thể xâm nhập vào thiết bị theo những cách không ngờ đến nhưng cũng cần hiểu rằng, nhìn vào màn hình, bạn hoàn toàn có thể nhận ra được điều đó. Dưới đây là một số dấu hiệu khả thi cho thấy hệ thống thông tin của bạn có thể đang bị truy cập trái phép và một số gợi ý hành động nhanh trong trường hợp này.
Phần 1 của 2:
Nhận biết dấu hiệu truy cập trái phép khả nghi
Một số chương trình và tập tin thông thường không mở hay hoạt động.
Tập tin mà bạn chưa hề xóa dường như đã biến mất, được đưa vào thùng rác hoặc đã bị xóa.
Bạn không thể vào các chương trình bằng mật khẩu thường dùng. Bạn nhận thấy rằng mật khẩu trong máy tính đã bị thay đổi.
Trong máy tính xuất hiện một hay nhiều chương trình mà bạn không hề cài đặt.
Máy tính thường xuyên tự vào mạng khi bạn không sử dụng.
Nội dung tập tin bị thay đổi và bạn không phải là người thực hiện những thay đổi đó.
Máy in có thể sẽ hành xử một cách kỳ lạ. Có thể nó không chịu in dù bạn có làm gì đi nữa hoặc nó sẽ in những trang không có trong lệnh in của bạn.
Một hay nhiều trang từ chối truy cập của bạn vì sai mật khẩu. Thử vào nhiều trang mà bạn vẫn thường vào: nếu truy cập có mật khẩu tiếp tục bị từ chối, đó có thể là vì bạn đã bị truy cập trái phép. Phải chăng có khả năng bạn đã hồi đáp lại một email lừa đảo (email giả yêu cầu bạn thay đổi mật khẩu cập nhật/chi tiết bảo mật)?
Tìm kiếm trên internent bị đổi hướng.
Màn hình trình duyệt phụ thêm có thể sẽ xuất hiện. Chúng có thể bật và tắt trong lúc bạn chẳng hề làm gì. Chúng có thể tối hơn hoặc cùng màu nhưng dù thế nào, bạn cũng sẽ thấy được chúng.
Nếu mua tên miền, có thể bạn sẽ không thể có được tên miền ấy dù đã trả tiền.
Thông điệp vi-rút giả. Bất kể thiết bị của bạn có phần mềm phát hiện vi-rút hay không: Nếu không có, những thông điệp này sẽ tự động cảnh báo bạn; nếu có, và giả sử bạn biết thông điệp của chương trình của bạn trông thế nào, cũng hãy cảnh giác với những thông điệp giả. Đừng nhấp vào chúng: đó là chiêu trò lừa gạt, chúng đang cố khiến bạn tiết lộ thông tin thẻ tín dụng trong lúc hoảng loạn, tìm cách loại bỏ vi-rút khỏi máy tính. Hãy ý thức được rằng lúc này, hacker đã kiểm soát máy tính của bạn (xem Điều cần làm ở dưới).
Thanh công cụ phụ thêm xuất hiện trên trình duyệt của bạn. Chúng có thể mang thông điệp “giúp đỡ”. Tuy nhiên, chỉ nên có một thanh công cụ và sẽ thật đáng ngờ nếu trên trình duyệt có nhiều hơn một thanh.
Những cửa sổ ngẫu nhiên và thường xuyên xuất hiện trên máy tính của bạn. Bạn sẽ cần phải loại bỏ chương trình gây ra điều này.
Phần mềm diệt vi-rút, diệt phần mềm độc hại không hoạt động và có vẻ không được kết nối. Task Manager (Trình quản lý Tác vụ) hay Registry Editor (Trình soạn thảo Sổ đăng ký) của bạn có thể cũng sẽ không hoạt động.
Những người trong danh bạ nhận được email giả từ bạn.
Tiền trong tài khoản ngân hàng bị mất hoặc bạn nhận được hóa đơn yêu cầu thanh toán cho những giao dịch trực tuyến mà bạn không hề thực hiện.
Kiểm tra thông tin cá nhân của bạn. Tự Google chính mình. Google có trả về những thông tin cá nhân mà bạn không hề tự mình tiết lộ? Nhiều khả năng chúng sẽ không xuất hiện ngay nhưng cảnh giác với nguy cơ này có thể sẽ rất quan trọng trong trường hợp thông tin cá nhân bị tiết lộ.
Phần 2 của 2:
Điều cần làm
Rút bộ định tuyến ra khỏi ổ cắm để hoàn toàn chắc chắn rằng không còn bất kỳ kết nối nào!
In trang này ra giấy hoặc in PDF trước khi ngắt nguồn để có thể tiếp tục làm theo chỉ dẫn này mà không cần đến mạng. Hoặc, hãy đọc nó trên một thiết bị không bị truy cập trái phép khác.
Tắt mạng khi ra ngoài.
Phương pháp tốt nhất là phòng ngừa từ trước.
Để giữ lại hệ điều hành mà bạn có trước khi bị truy cập trái phép, hãy dùng phần mềm sao lưu.
Sao lưu tập tin quan trọng (chẳng hạn như hình gia đình, tài liệu) vào ổ USB được mã hóa và cất nó trong tủ sắt. Hoặc bạn có thể lưu trữ chúng trên OneDrive hoặc Dropbox.
Luôn tạo tập tin sao lưu.
Bạn hoàn toàn có thể tắt thiết lập vị trí. Cùng với mạng riêng ảo mạnh (chẳng hạn như S F-Secure Freedome), làm vậy gần như sẽ loại bỏ hoàn toàn khả năng khách không mời nào đó xác định được vị trí của bạn. Cũng đừng điền thông tin vị trí của bạn trên Facebook (chẳng hạn như mục “quê quán”).
Tệ hơn, hacker có thể biến máy tính của bạn thành “xác sống”, dùng nó để tấn công những máy tính/mạng lưới khác và thực hiện những hành vi phạm pháp.
Nếu chương trình và tập tin không chạy hay không mở, trên màn hình là một bức ảnh điện tử hay một màn trình diễn ánh sáng, thì máy tính cần được cài hệ điều hành mới hoặc trong trường hợp hacker chưa phá các tập sao lưu, bạn sẽ phải khôi phục lại cài đặt trước đó của máy tính.
Nếu để mặc, không kiểm tra, máy tính có thể trở nên hoàn toàn vô dụng và nhiều khả năng bạn sẽ phải cài lại hệ điều hành hay mua máy mới.